“Ludzie nie przychodzą na terapię, żeby zmienić swoją przeszłość, tylko swoją przyszłość”
~ dr Milton H. Erickson
Psychoterapia Ericksonowska – której początki w Stanach Zjednoczonych sięgają 1930 r. – znajduje coraz większą popularność w Polsce. Twórca metody – amerykański psychiatra i psycholog dr M. H. Erickson, założyciel Amerykańskiego Towarzystwa Hipnozy Klinicznej – stanowił integralny i spójny przykład siły działania swojego autorskiego podejścia. Przez całe życie mierzył się z ciężką chorobą, co nie powstrzymało go przed realizacją aspiracji zawodowych, miłosnych, rodzicielskich, sprawczym kierowaniu własnym życiem i konstruktywnym wpływem na pacjentów oraz uczniów.
Doktor posiadał talent uważnej obserwacji, słuchania, co umożliwiało mu rozpoznawanie indywidualności, zjawisk transowych i zasobów swoich pacjentów. Potrafił pracować wszechstronnie – można powiedzieć, że starał się dogłębnie zrozumieć osoby zgłaszające się po pomoc i korzystał z ich kreatywności oraz potencjału, rzetelnie budował plan jak najskuteczniejszego i najlepiej dopasowanego wsparcia. Całe swoje życie badał wzorce komunikacyjne wywołujące zmiany[1]. Dr Milton H. Erickson był na tyle skuteczny w leczeniu pacjentów, że na sesje terapii i wykłady przyjeżdżano do niego z całego świata. Sesje były obserwowane przez grupy studentów, chcących zrozumieć tajniki jego wyjątkowego podejścia.
W oparciu o nauki płynące z pracy dr Miltona H. Ericksona powstała szkoła psychoterapii ericksonowskiej. Nurt ericksonowski został uznany przez ośrodki certyfikujące psychoterapeutów, stał się również inspiracją dla podejść psychoterapeutycznych w ujęciu Terapii Skoncentrowanej na Rozwiązaniach, NLPt oraz rozwoju fundamentów stosowanego głównie w biznesie coachingu.
Jakie są główne założenia psychoterapii ericksonowskiej?
- Orientacja na przyszłość, poszukiwanie jak najskuteczniejszej i jak najszybszej metody wyeliminowania trudności i znalezienia nowych, konstruktywnych strategii postępowania.
- Diagnoza – nie tyle psychopatologii, co zjawisk transowych, relacji społecznych, wartości, sposobów przetwarzania zdarzeń, dominującego systemu reprezentacji u pacjenta / w rodzinie pacjenta. Następnie budowanie planu, który umożliwi zmianę i rozwój. Weryfikacja na ile podejście się sprawdza i w razie potrzeby – modyfikowanie strategii.
„Myślę, że powinniśmy pamiętać, że istota ludzka jest istotą ludzką i tak jest od milionów lat. Każdy pacjent, który przychodzi do ciebie, jest wyjątkową osobą, której nie znasz, a on nie zna ciebie, a interakcja między tobą a nim jest czymś, co należy odkryć”
~dr Milton H. Erickson
- Utylizacja, spożytkowanie i definiowanie pozytywnych intencji objawów: jaką funkcję ma obecna trudność, czego domaga się nieświadomość? Jakie korzyści odnosi pacjent z pozostawania w bieżącym stanie? Jakie konstruktywne podejście umożliwi mu zmianę, ruszenie z miejsca i jednocześnie realizację istotnych potrzeb?
- Założenie, że jeśli coś pozostaje w nieświadomości – to dzieje się tak dla dobra pacjenta, wgląd nie zawsze umożliwia zmianę. Nieświadomość w ujęciu ericksonowskim traktuje się jako zasób, a same objawy często są interpretowane jako sygnały ujawniające nieświadome treści i dążenia[2]
- Koncentracja na zasobach i możliwościach osoby zgłaszającej się na terapię. Psychoterapeuta ericksonowski poszukuje silnych stron, doświadczeń, marzeń, wartości, umiejętności, potencjału, misji życiowej i celów. Zakłada, że każda osoba jest wyjątkowa i niepowtarzalna, a różnorodność buduje doświadczenie i wzbogaca.
- Poszukiwanie wewnętrznych podpowiedzi – pracując w nurcie ericksonowskim terapeuta zakłada, że pacjent ma w sobie istotne podpowiedzi. Potrzebuje jedynie pytań, doświadczeń i interwencji, które umożliwią mu ich spożytkowanie. Dlatego poprzez różne ćwiczenia ułatwiamy dostęp do konstruktywnych pokładów nieświadomości.
- Potężnymi narzędziami, które stosują psychoterapeuci pracujący w ujęciu ericksonowskim są: praca z ciałem, baśń, obraz, metafora, uważny, świadomy dobór słów, wykorzystanie transu, hipnozy klinicznej.
- Hipnoza kliniczna w podejściu ericksonowskim[3] zarówno pozwala sięgnąć do zasobów nieświadomości i zgromadzonych w ciągu życia wzmacniających doświadczeń, jak również ułatwia przepracowanie trudnych emocji i tworzenie konstruktywnych przekonań, umożliwia szybsze i bez oporu budowanie nowych umiejętności.
- Uwzględnienie systemu rodzinnego – wzajemne zależności, uwikłania, wzorce postępowania, zasoby pochodzące od przodków, etap rozwoju rodziny, wyodrębnienie się (lub nie) z rodziny pochodzenia – wszystko to w jakimś stopniu mogło wpłynąć na to, czego pacjent doświadcza obecnie. Dlatego psychoterapeuta ericksonowski stara się zrozumieć cały system, buduje genogram rodziny pacjenta.
Praca w nurcie ericksonowskim wymaga dużej uważności, elastyczności i samoświadomości psychoterapeuty, jak również odwagi w korzystaniu z własnej intuicji i wewnętrznych podpowiedzi. Żeby psychoterapia mogła dać dobre efekty – ważne jest, aby pacjent miał przekonanie, że chce wyruszyć w taką podróż właśnie z tym terapeutą. Dlatego – podobnie, jak w innych nurtach – również w ujęciu ericksonowskim: korektywna, bezpieczna relacja psychoterapeutyczna ma niebagatelne znaczenie. Psychoterapeuta ericksonowski – aby budować motywację i wiarę w możliwości zmian zaciekawia się potencjałem, oczekiwaniami, planami i celami pacjenta. Takie świadome podejście umożliwia przekierowanie uwagi z pochłaniającego energię cierpienia na zasoby i możliwości. Modyfikacja dotychczasowych schematów – pułapek torujących myślenie w zapętlające się wzorce – daje przestrzeń na lepsze, sprawcze życie, dodaje pewności siebie i buduje niezależność pacjenta. Orientacja na przyszłość pomaga w skróceniu czasu psychoterapii.
Pacjent jest kreatorem własnych życiowych zmian. Psychoterapia przynosi dobre efekty, jeśli ktoś jest gotowy wziąć odpowiedzialność za własne życie. Terapeuta ericksonowski towarzyszy pacjentowi w podróży do zmiany, pomaga mu uzyskać poczucie sprawczości, zbudować własne strategie, wzmacnia i wspiera w utorowaniu drogi do lepszego życia już dziś, bądź w bliższej lub nieco dalszej przyszłości.
Zarówno fenomenem, jak i świadectwem potwierdzającym skuteczność jest dla mnie to, że podejście ericksonowskie – zanim przeobraziło się w szerzony przez szkoły psychoterapii i międzynarodowe instytuty nurt – rozwijało swoje korzenie w małym domku, znajdującym się w otoczonym pustynią Phoenix (Arizona). Schorowany lekarz – przyjmował swoich pacjentów i studentów u siebie w prywatnym gabinecie. Dr Ericksona cechowały: orientacja na przyszłość, pozytywne oczekiwania, świadoma praca nad pokonywaniem wewnętrznych ograniczeń oraz spożytkowaniem możliwości i determinacja. Napełniał swoich gości inspiracją, nadzieją i poczuciem sprawczości. Zwykł mawiać: „najważniejsze są te dni, które mamy przed sobą”[4].
[1] Za: W. Walker, Przygoda z komunikacją. GWP. Gdańsk 2001, str. 33.
[2] Za: Red. Naukowa: L. Grzesiuk, H. Suszek. Psychoterapia. Szkoły i metody. Podręcznik Akademicki.
[3] Naturalna, niedyrektywna ericksonowska hipnoza kliniczna różni się znacząco od standardowej, autorytarnej metody praktykowanej przez Zygmunta Freuda.
[4] Za: Zeig, Munion, 2005.
Zjęcie dr Miltona H. Ericksona – źródło: The Therapeutic Genius of Milton Erickson and How He Positively Influenced the Fields of NLP and Psychotherapy – Kris Hallbom
Zdjęcie okolic Phoenix – źródło: Photo by David Keindel: https://www.pexels.com/photo/scenic-view-of-the-the-desert-5307259/
Autor tekstu:
Anna Pędzieszczak – Owczarczyk, psycholog, trener, coach, psychoterapeutka w nurcie ericksonowskim i integratywnym. Od 18 lat szkolę i prowadzę coaching, wspieram zespoły. Prowadzę psychoterapię osób zgłaszających się na sesję indywidualnie oraz pary. Więcej o mnie: Wsparcie psychologiczne